Roerdalen – Sturen van NAVO-militairen naar Oekraïne is nog altijd geen optie, als meldt Nu.nl in een beschouwing van experts op oorlogsgebied.
De oorlog in Oekraïne duurt inmiddels al bijna acht maanden. Veel NUjij’ers vragen zich af of het nu niet tijd wordt dat de NAVO ingrijpt. Experts zeggen tegen NU.nl dat de kans nog altijd zo goed als nul is dat de organisatie militairen stuurt.
Op 24 februari viel Rusland Oekraïne binnen. NU.nl vroeg diezelfde dag aan defensiedeskundigen Dick Zandee en Peter Wijninga of de NAVO troepen zou sturen. Zo goed als zeker niet, was het duidelijke antwoord. Acht bloederige oorlogsmaanden later heeft de NAVO nog altijd geen troepen gestuurd. De reden daarvoor is volgens Zandee en Wijninga nog altijd hetzelfde.
“De situatie is in de basis niet veranderd, Oekraïne is nog altijd geen lid van de NAVO”, zegt Zandee. Het belangrijke artikel 5 van het NAVO-handvest is dus niet van toepassing. In het artikel staat dat als een NAVO-lid wordt aangevallen, de andere lidstaten militair te hulp moeten schieten.
Oekraïne vroeg eind september versneldlidmaatschap van de NAVO aan, maar het is uitgesloten dat het land snel toetreedt. “Wie lid wil worden van de NAVO, mag niet in conflict zijn met een ander land”, legt Wijninga uit. “De aanvraag is vooral een dikke vinger naar Rusland. Oekraïne kiest definitief voor Europa.”
Beide defensiedeskundigen wijzen erop dat de NAVO ondertussen wel degelijk militaire steun aan Oekraïne verleent. Dat doet zij door steeds meer en zwaardere wapens te leveren. “Maar dat wordt vooral overgelaten aan de lidstaten. De NAVO coördineert het wel, maar het materiaal wordt geleverd door de lidstaten”, ziet Wijninga.
“De NAVO zelf doet in feite niks, ook al beweert Poetin het tegenovergestelde”, vult Zandee aan. “Dat gaat voorlopig ook niet veranderen. Het sturen van troepen is zeker nog een paar stappen te ver. Daar wil de NAVO niet aan beginnen.” Dat is in het geval van Oekraïne ook volgens Wijninga “nog even onwaarschijnlijk als aan het begin van de oorlog”.
Het grote verschil: Rusland als tegenstander
In het verleden greep de NAVO al wel eens in bij conflicten waar geen lidstaten bij betrokken waren. Dat deed de organisatie bijvoorbeeld in Bosnië en Herzegovina in 1993 en in Kosovo in 1999. Het grote verschil: toen was de tegenstander niet van het niveau Rusland.
“De eerdere ingrepen van de NAVO waren niet tegen kernmachten. Zo simpel is het”, zegt Zandee. Wijninga benadrukt hetzelfde. “Rusland is een kernmacht. Dat is wel even andere koek. Daar moet je anders mee omgaan, want de risico’s zijn veel groter bij ingrijpen.”
Een ander belangrijk verschil: over Bosnië en Herzegovina en Kosovo namen de Verenigde Naties resoluties aan. Daarin werd opgeroepen om het geweld te beëindigen. Toen die resoluties werden geschonden, had de NAVO een goede reden om alsnog in te grijpen.
Tot nu toe heeft de VN over de oorlog in Oekraïne nog geen resolutie aangenomen. Dat komt doordat Rusland in de Veiligheidsraad van de organisatie zit. Daardoor kan het beslissingen blokkeren door een veto uit te spreken.
Situatie kan veranderen bij inzet kernwapens
Een andere optie die genoemd wordt, is een zogenoemde coalition of the willing. NAVO-lidstaten die wel willen ingrijpen kunnen gezamenlijk afspreken dat te doen, zonder de rest van de NAVO daarbij te betrekken. Dat gebeurde bijvoorbeeld in 2003. Toen leidde de VS een groep landen die de Iraakse dictator Saddam Hussein afzetten. Veel NAVO-lidstaten sloten zich daarbij aan, waaronder Nederland. Andere, zoals Duitsland en Frankrijk, hielden zich afzijdig.
In Oekraïne behoort zo’n samenwerking niet tot de opties. “Poetin zal dat direct opvatten en behandelen als militair ingrijpen van de NAVO”, denkt Zandee. Ook wijst de defensie-expert erop dat de belangrijkste NAVO-landen al hebben aangegeven daar niks voor te voelen. Het risico op een oorlog met Rusland is te groot.
“De Amerikanen maken de dienst uit in de NAVO. Zij hebben zelf de rode lijn aangegeven en willen geen oorlog met Rusland riskeren. Datzelfde geldt voor de Britten. Van Frankrijk en Duitsland hoef je ook niet veel te verwachten, die zoeken nog altijd naar een oplossing via onderhandelingen.”
De situatie zou pas veranderen als de Russische president Vladimir Poetin een kernwapen inzet. “Dat is de rode lijn van de Amerikanen. Als die overschreden wordt, kunnen zij dat niet negeren”, voorspelt Zandee. Wijninga sluit zich daar bij aan. “Het is ook voor Poetin een strijd geworden om te overleven. Dat maakt hem gevaarlijk. Maar hij heeft andere manieren om hard terug te slaan, zoals bij de massale raketaanvallen eerder deze week. Daar is zijn achterban voorlopig tevreden mee.”
Daarom is de inzet van kernwapens voorlopig niet aan de orde. Poetin wil absoluut niet met de NAVO in oorlog komen. NAVO-baas Jens Stoltenberg zei donderdag dat een kernaanval van Rusland “ernstige gevolgen” zou hebben. Tegelijkertijd verklaarde hij dat een nucleaire reactie van de NAVO “heel ver weg” was