Pijn in gewrichten, pijn en stijfheid heup en knie: artrose

Last van pijn in gewrichten, pijn en stijfheid in de heup(en) en/of in de knie(ën), aan de basis van de duim of aan de eindkootjes van de vingers? Mogelijk dat je last hebt van artrose. Deze aandoening kan in alle gewrichten voorkomen, maar het manifesteert zich toch vooral in de gewichtjes van de halswervelkolom, de knieën en de vingers. Als je denkt dat je artrose hebt, dan is het verstandig om een afspraak te maken met je huisarts.

Artrose

Artrose van de knie / Bron: Blausen.com staff, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0) Artrose van de knie / Bron: Blausen.com staff, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)

Wat is artrose?

Artrose is een reumatische aandoening en het heeft niets -zoals vaak gedacht wordt- met veroudering en slijtage te maken. Bij deze reumatische aandoening gaat het gewrichtskraakbeen in kwaliteit achteruit; het kraakbeen wordt dunner en zachter. Dit proces kan in principe in alle gewrichten optreden, maar er zijn een aantal voorkeurslocaties.

nek
onderrug
knieën
heupen
duim
vingers
grote teen

Er zijn in Nederland zo’n 650.000 mensen met artrose, van wie naar schatting 25.000 in de leeftijd tussen de 25 en 44 jaar zijn. De meeste artrosepatiënten zijn al wat ouder.

Hoe ontstaat artrose?

Er is nog veel onduidelijk over het ontstaan van artrose, maar er zijn wel bepaalde factoren die het ontstaan ervan bevorderen. Enkele bekende zijn:

overgewicht of obesitas;
beschadiging van een gewricht, bijvoorbeeld na een botbreuk of als gevolg van vele kleine beschadigingen (bij mensen die zeer intensief sporten);
een meniscusbeschadiging;
aangeboren groeistoornissen bij gewrichten.

Stadia van artrose in de knie / Bron: Designua/Shutterstock.com

Wat zijn de klachten en symptomen van artrose?

Kraakbeen dat in kwaliteit achteruitgaat, hoeft natuurlijk niet meteen tot klachten te leiden, Vaak ontstaan de klachten geleidelijk en treedt het vooral op bij het bewegen en belasten van het aangedane gewricht. De klachten kunnen in de loop van de dag verergeren. Je kunt ook pijn krijgen als je na een periode van rust -bijvoorbeeld na een nacht slapen- weer in beweging komt (startpijn). De stijfheid vermindert normaal gesproken binnen het eerste halfuur dat je beweegt en vaak merk je al na een kwartiertje bewegen een duidelijke verbetering. Wel is het zo dat bij intensief of langdurig bewegen, de pijn weer kan terugkomen Naast pijn, is stijfheid een kenmerkend symptoom. Bijvoorbeeld stijfheid in knie of heup. Dit geeft problemen bij het bewegen. De pijn en stijfheid manifesteren zich vooral in de heup(en), de knie(ën), aan de basis van de duim of aan de eindkootjes van de vingers.

Hoe ontstaat de pijn bij artrose?

Hoe ontstaat de pijn? In het gewricht komen twee botten bij elkaar. Op het uiteinde van de botten zijn zogenaamde schokdempende kussentjes aanwezig, welke van kraakbeen zijn gemaakt. Dit voorkomt dat de botten tegen elkaar schuren. De botten in het gewricht worden bij elkaar gehouden door banden en een gewrichtskapsel, met aan de binnenkant een slijmvlieslaag wat als smeermiddel werkt. Alle gewrichten in ons lichaam zijn op deze manier opgebouwd. Bij artrose worden echter de kraakbeenkussentjes afgebroken, als gevolg waarvan de botten na verloop van tijd over elkaar heen schuren. Het bot gaat als reactie dikker worden, waardoor zich aan de rand van het gewricht puntige, goedaardige bindweefsel-aangroeisels, zogeheten ‘osteofyten’, ontstaan. Het verlies van kraakbeen en het over elkaar heen schuren van bot en deze aangroeisels zorgen voor pijn. Het komt ook voor dat er vocht in het gewricht ontstaat als gevolg van een ontsteking, waardoor het gewricht warm, dik en stijf wordt.

Kraakbeen onder een microscoop gezien / Bron: Fanny CASTETS, Wikimedia Commons (CC BY-2.5)

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Op basis van de gepresenteerde klachten en de uitkomsten van lichamelijk onderzoek, zal de arts de diagnose artrose stellen. Een röntgenfoto bevestigt de diagnose. Hierop zijn dan het verdwenen kraakbeen, de botwoekeringen en de aangroei van bindweefsel waar te nemen.

Hoe wordt artrose behandeld?

Aangetast kraakbeen herstelt zich niet meer. Artrose is een chronische aandoening, maar hoe het verloopt varieert van persoon tot persoon. Behandeling richt zich primair op je lichamelijke welzijn, houding en mobiliteit. Zo kan de arts bepaalde oefeningen adviseren, die je aanvankelijk onder begeleiding van een fysiotherapeut verricht. Hiermee kun je de spieren en pezen rond het aangedane gewricht sterk en soepel houden. Je kan zelf ook allerlei dingen doen bij artrose om de gevolgen van deze ziekte te beperken, overbelasting te voorkómen en je gewrichten te beschermen.

Pijnstillers en ontstekingremmende medicijnen kunnen voorgeschreven worden in verband met de pijnklachten en om de zwelling te verminderen. Een injectie met corticosteroïden in het gewricht kan helpen de ontstekingen te remmen en een injectie met hyaluronzuur in het gewricht houdt het nog aanwezige kraakbeen in een zo goed mogelijke conditie en werkt pijnstillend.

Wanneer je artrose niet (voldoende) reageert op voornoemde behandelingen, kan een verwijzing naar een orthopedisch chirurg zinvol zijn. Deze kan door middel van een kijkoperatie het gewricht van binnen schoonmaken. Vastzetten van een gewricht (artrodese) is ook mogelijk. Hiermee vermindert vaak de pijn aanzienlijk waardoor je bewegingsvrijheid toeneemt, ofschoon het gewricht niet meer normaal te gebruiken is. Soms wordt beslist om het het gewricht te vervangen (prothese).